Obrada tla i gnojidba vinograda

Radi se, naravno, o korjenovom sustavu vinove loze. Korjenov sustav može se rasprostirati neposredno ispod površine vinograda do dubine od 40 cm, a može se nalaziti i duboko po cijelom profilu tla, sve do 1 m dubine. Razlike proizilaze zbog tipa i teksture tla (lagano, pjeskovito ili teže glinovito tlo), načina obrade te načina gnojidbe vinograda, pH tla, količine Al u tlu i dr.

Dubina rasprostiranja korjenovog sustava loze ima vrlo veliki utjecaj na razvoj i ponašanje nadzemnog dijela vinove loze, kao na primjer:

1. Vinograd s plitkim korjenovim sustavom ljeti pati od suše, a kada u kasno ljeto padne veća količina oborina, on usvaja, povlači površinsku vodu u nadzemni dio te osobito ako nema mladog i zdravog vršnog lišća, koje omogućuje transpiraciju, dolazi do pojačanog pucanja bobica pred berbu.
2. U vinogradu s plitkim korjenovim sustavom lako ispirljiva hranjiva poput dušika i bora (N, B) često su nakon obilnijih oborina isprana u dublje slojeve te postaju nepristupačna zoni usvajanja hranjiva. Takav vinograd treba gnojiti češće s manjim količinama gnojiva. Slično je i sa sve učestalijom pojavom manjka magnezija (Mg), koji se najjače manifestira na sorti graševina.
3. Vinograd s korjenovim sustavom razvijenim u dubini, tijekom ljetnih mjeseci ne pati od suše, a ako krajem vegetacije padne veća količina oborina, korjen u dubini ne povlači vlagu iz natopljenog površinskog sloja te je pucanje bobica pred berbu znatno smanjeno.
4. Ako je korjenov sustav razvijen u dubljim slojevima tla, potrebno je voditi brigu da teško pokretljiva hranjiva, poput fosfora (P) te djelomično kalija i magnezija (K i Mg), budu dostupna na mjestu gdje se nalazi glavnina korijenja, i to u fenofazi kada ih vinova loza najviše treba, Najbolja varijanta je izvođenje deponaže NPK gnojiva, s vrlo malim udjelom dušika.

U pravilu, korjenov sustav vinove loze raste i rasprostire se u tlu na temelju u tri fiziološka procesa:

• aerotropizam – korijen raste prema mjestu na kojem ima dovoljno kisika;
• kemotropizam – korijen raste prema mjestu na kojem ima dovoljno hranjiva (N,P,K);
• hidrotropizam – korijen raste prema mjestu na kojem ima dovolno vode.

Uz navedneo ustanovljeno je da se korjenov sustav vrlo slabo razvijao u nekim nasadima u kojima je izmjeren pH 3,8 – 4,5, uz relativno velike količine toksičnog Al.

PRIKAZ RASPROSTIRANJA KORJENOVOG SUSTAVA VINOVE LOZE U NEKIM TIPOVIMA TLA I

NASADA VINOGRADA

1. Prikaz rasta i rasprostiranja korjenovog sustava u teškom glinovitom tlu, s uskim redovima bez obrade, tlo samo malčirano

2. Prikaz rasta i rasprostiranja korjenovog sustava u laganijem tlu (pjeskovita ilovača, ilovasta pjeskulja), s užim redovima, tlo samo malčirano, bez obrade

3. Prikaz rasta i rasprostiranja korjenovg sustava u teškom ilovastom tlu, lošeg pH, gdje se tlo sabija prohodima teških traktora

4. Prikaz rasta i rasprostiranja korjenovog sustava u težem ilovastom tlu ili pjeskovitoj ilovači, gdje se redovno provodi naizmjenična prihrana jednorednim depozitorom, uz redovitu jesensku duboku obradu do 20 cm ripanjem

NAČIN GNOJIDBE U OVISNOSTI O TIPU VINOGRADA I RAZVOJU KORJENOVOG SUSTAVA U TLU

TIP VINOGRADA	RASROSTIRANJE KORIJENA VINOVE LOZE	NAČIN GNOJIDBE
USKI REDOVI, TEŠKO GLINOVITO TLO, SAMO MALČIRANO	Tlo se umjereno sabija prolaskom mehanizacije. Korijen donekle raste u zoni korijenja travnog pokrivača, dok se u dubinu ne razvija zbog nedostatka kisika u dubljim slojevima tla. Razvija se na dubini od 20-40 cm.	Površinski, preko cijele površine vinograda, s NPK kompleksnim gnojivima s malim postotkom N poslije berbe. Prihrana s NPK gnojivom formulacije 15-15-15 početkom vegetacije.
USKI REDOVI, LAGANO PJESKOVITO TLO, SAMO MALČIRANO	Tlo se ne sabija, oborine se ispiru u dublje slojeve te ispiru i hranjiva u dublje slojeve. Kisika ima dovoljno i u dubljim slojevima, korijen se najčešće rasprostire po cijeloj površini vinograda od 20-120 cm dubine.	Površinski, po cijeloj površini vinograda, s NPK gnojivom s malim postotkom N u jesen. Prihrana s NPK gnojivom 15:15:15 početkom vegetacije, moguća kasnija prihrana s KAN-om.
ŠIROKI REDOVI, TEŠKO TLO, TEŽA MEHANIZACIJA, BEZ PRIMJENE DEPOZITORA I DUBOKE OBRADE	Tlo se jako sabija zbog učestalih prolazaka težih i jačih traktora. Kroz godine se stvara sabijena traka, koja onemogućava da korijen raste prema sredini redova. Korijen se najčešće rasprostire plitko ispod pasice, tj. redova vinograda do dubine od 50 cm.	Površinski, preko cijele površine vinograda, s NPK gnojivom u jesen, prihrana KAN-om početkom vegetacije. Dio NPK u sredini redova ostaje neiskorišten.
ŠIROKI REDOVI, TEŠKO TLO, DUBOKA JESENSKA OBRADA, KORIŠTENJE DEPOZITORA U GNOJIDBI	Sabijeno tlo se dubokom obradom do 20 cm razrahli, ukloni se sve površinsko preplitko korijenje, unosi se kisik, hranjiva se ostavljaju u dubini profila pa se korijen razvija u dubini po cijelom profilu vinograda od 25 -90 cm.	Jesenska jednoredna deponaža NPK gnojiva što ranije poslije berbe, naizmjenično u parne i neparne redove. Proljetna prihrana s NPK gnojivom formulacije 15:15:15 ili KAN-om širom.

 

NAJČEŠĆE GREŠKE KOD GNOJIDBE VINOGRADA

1. Manji vinogradari ručno rasipaju mineralna gnojjiva pod trs u pasicu, gdje se možda i ne nalazi zona usvajanja hranjiva.
2. Proljetna gnojidba s kompleksnim NPK gnojivom na težim tlima, bez njegovog unosa, ne može osigurati dovoljno K i P u zoni apsorpcije, za podmirenje potreba za tim hranjivima tijekom ljetnih mjeseci.
3. Jesenska gnojidba prekasno izvedena krajem listopada, na laganim tlima pjeskovitih ilovača ima preslab utjecaj na jesenski rast korijena. Često se izvodi prekasno i do mjesec dana poslije berbe (studeni), kad više nema jesenskog rasta korijena, što nepovoljno utječe na nepovratno ispiranje dušika (N) u podzemne vode.
4. Deponaža se radi duboko dvorednim depozitorima svake godine u svaki red, što uzorkuje prekomjerno trganje apsorpcijske zone korjenovog sustava.
5. Deponaža se radi u svaki red dvorednim depozitorima, koji imaju preširok razmak, na samo 20-30 cm od redova trsova, do 40 cm dubine pa se nepotrebno oštećuje i prikraćuje preveliki dio korjenovog sustava.

Adrian Horvat, dipl. ing. agr.